La du fratoy estis ricevintay de Mikhael la 3-a, Bizanca imperiestro, kay de Photius, patriarkho, la mision respondi al la deziro de princo Rostislav de Moravio, ke oni evangelizu la popolon en la propra lingvo por eskapi la influon Latina-Germanan. Oni kreu novan skribon kay traduku necesayn religiayn tekstoyn.

Same kiel la lingvazho uzata en tiuy tradukoy - la olda Slava - estis artefarita kay imitis idiomoyn audatayn de la du fratoy en Tesaloniko, ilia naskoregiono, la alfabeton vershayne kreis Cirillo kay sekve estis nomata Cirilla au Cirillico en la komenco, t.e. antau ol la nomo transiris al alia alfabeto ankorau hodiau uzata.

La modelo, kiu inspiris la Grekan misiiston, ne estas konata. Unu el jiay apartazhoy estas rondetoy kay bukloy, kiuy ornamas jin. Oni pensis pri la Greka kriptografio, au ankau pri la Hebrea alfabeto: la Hebrea litero shin kun siay tri kurbay branchoy povis inspiri la Glagolican kun tri vertikalay stangoy sur horizontala bazo, kiu mem restis senshanja en Cirillico (sha). Misteras la aliay.

La nomo Glagolico, aperis nur fine de MezEpoko en Kroatio, kie pastroy praktikantay la Slavan liturgion mem nomijis glagoljasi: vorto signifanta "parolantoy de la loka idiomo".

Tiu alfabeto entenis 36 signoyn; per aldono de ligaturoy ji kreskis al 40. Per ji la Slava fonologio estis respektata. Tamen la originaleco mem de tiu alfabeto shayne baris ties disvastigon, vide al la vaste konatay Latina kay Greka literaroy.

Unuflanke la Slavoy de Romana obedienco adoptis Latinon por sia liturgio kay literature kay sekve depruntis jian alfabeton por noti la enlandayn lingvoyn (Pola, Chekha, Slovaka, Kroata, Slovena). Aliflanke la landanoj de teritorioy sub Bizanca influo, nome chi kiuy respondis al la hodiauay Bulgario, Macedonio, Serbio, Ukrayno, Belorusio kay Rusio, forlasis tiun praan alfabeton, por adopti novan pli proksiman al la Greka. Honore al la prakreinto transrestis nur la nomo, krom kelkay literoy, Larjatrayte la nova estas kompromiso inter la praa kay la Greka alfabetoy. La lasta estis vaste konata en Bulgario, en kiu la elito, adoptinte la Bizancan kristanismon, aliris al la Greka kulturo. El 43 literoy, 24 estas rekte depruntitay el la Greka, iuy estas modifitay, dum aliay transrestas el Glagolico. Kelkay estas li-gaturoy cefe de / kun iuy vokaloy : yu, ya, ye.

Tiu nova alfabeto subijis al modifoy. Petro la Granda difinis la ortografion en 1708. Redifino okazis en 1885. La lasta reformo pretis yam en 1904 sed ji koliziis kun konservatismo kay povis aplikiji nur che la Revolucio (1918).

Kompilis A. A.

Bibliografio

Anne-Marie CHRISTIN (dir). Histoire de l'Ecriture : de V ideogramme au multimedia. Flammarion : Paris, 2001. 408 p.
Marcel COHEN. La Grande Invention de l'Ecriture et son Evolution. C.N.R.S. kay C. Klincksieck: Paris, 1958. 2 tomoy: 471 p. + 228 p. + 95 tutpajay platoy.

TREFO n-ro 8, 2002 15