Nefrokalcinoza je pojam kojim se definira povećan sadržaj kalcija u bubrezima. Prvi ga je 1934. uveo Fuller Albright. Stanje karakterizira taloženje kalcija u bubrežnom parenhimu i tubulima. Taloženje kalcija može biti u obliku kalcijevog oksalata ili kalcijevog fosfata.
Mnoge različite bolesti dovode do nefrokalcinoze, a prognoza je određena temeljnim poremećajem. Sva odstupanja koja se javljaju sa hiperkalcemija, hiperfosfatemijahiperkalciurija, hiperfosfaturija i hiperoksalurija odgovorni su za razvoj nefrokalcinoze.
Većina stanja koja se javljaju istodobno s hiperkalcemijom i hiperkalciurijom su zaključena primarni hiperparatireoidizam, terapija vitaminom D, sarkoidoza, kongenitalna hipotireoza. Druge bolesti koje mogu dovesti do nefrokalcinoze su: Alportov sindrom, Bartterov sindromkronični glomerulonefritis, bubrežna tuberkuloza i infekcije povezane s AIDS-om.
Nefrokalcinoza i nefrolitijaza su najčešće bubrežne manifestacije primarnog hiperparatireoidizma. Nefrokalcinoza je prijavljena u do 22% slučajeva primarnog hiperparatireoidizma. Stanje se odnosi na poremećena izmjena kalcija i fosfora i povećane razine slobodnog kalcija u krvi odnosno urinu.
Sarkoidoza povezana je s hiperkalcijemijom i hiperkalciurijom, a nefrokalcinoza se javlja u do 50% slučajeva sa zahvaćenošću bubrega. Distalna bubrežna tubularna acidoza može biti urođeno ili stečeno stanje. Kongenitalni oblik je, na primjer, sindrom Razmjena, u kojem postoji genetski defekt u transporterima na dijastalnom kraju Henleove petlje. Kod ovog sindroma dolazi do prekomjernog gubitka elektrolita i kalcijurije, koja je odgovorna za taloženje kalcija u parenhimu bubrega ili u obliku kamenca.
Postoji rizik od nefrokalcinoze kod pacijenata koji uzimaju visoke doze diuretika petlje na duži vremenski period. Rizik od nefrokalcinoze korelira s uzetom dozom furosemida. Obično se javlja nefrokalcinoza asimptomatski a otkriva se slučajno tijekom rendgenske snimke abdomena drugom prilikom. Bolesnici koji imaju popratne nefrokalkuloza mogu imati tegobe u tom smislu, u ovom slučaju bubrežne kolike.
Poliurija i polidipsija može se pojaviti kod kronične hiperkalcijemije, kod medularne nefrokalcinoze i kod Bartterovog sindroma. Dugoročno se mogu pojaviti komplikacije zbog razvoja kroničnog zatajenja bubrega.
Kada se stanje utvrdi, provodi se niz laboratorijskih pretraga – mjere se serumski elektroliti, kalcij, fosfati, mokraćna kiselina i paratiroidni hormon. Za mjerenje je prikladno prikupljanje 24-satnog urina kiselost i razine kalcija, natrija, mokraćna kiselina, oksalatkreatinin i citrat.
Liječenje je usmjereno na liječenje temeljnog uzroka koji je odgovoran za nefrokalcinozu. Strategije liječenja usmjerene su na smanjenje koncentracije kalcija, fosfata ili oksalata u mokraći. Promjene u prehrani uključuju povećani unos tekućine kako bi se stimulirala diureza od više od 2 litre/dan, što pogoduje izlučivanju viška kalcija mokraćom.
Ako je nefrokalcinoza prvenstveno uzrokovana hiperkalcijemijom praćenom hiperkalciurijom, prikladno je prijeći na dijetu s ograničeni unos kalcija hranom– ograničavanjem životinjskih bjelančevina (mliječni proizvodi).
U nekim slučajevima prikladno je uzimati određene dodatke prehrani i lijekove, kao npr tiazidi diuretici kako bi se smanjilo izlučivanje kalcija urinom.
Najozbiljnija komplikacija nefrokalcinoze je kronično zatajenje bubrega, stoga su pravovremene mjere obvezne za smanjenje progresije ove bolesti. Jednom taložene, naslage kalcija rijetko su reverzibilne, ali cilj je spriječiti napredovanje stanja.
Reference:
Priručnik iz nefrologije, Prof. dr. D. Nenov, dr. med
Nacionalna medicinska biblioteka – Nefrokalcinoza, patofiziologija
